Saturday, March 13, 2010

કડાયો [Sterculia urens]

કડાયો એ માધ્યમ કદનું પાનખર પ્રકારનું ઝાડ છે જે ઊચાંઈ માં ૧૫ મીટર જેટલું વધે છે અને ઓછા વરસાદવાળા કે રણ જેવી આબોહવા ધરાવતા વિસ્તારોમાં ટકી શકે છે. 

ગીર માં અલભ્ય અને ઊડીને આંખે વળગે એવું વૃક્ષ જો કોઈ હોય તો તે છે કડાયો. આ વૃક્ષને સફેદ વૃક્ષ પણ કહેવાય છે. પાનખર ઋતુ પછી ડાળીઓ અને થડોનો રંગ સફેદ ગુલાબી થાય છે. પાન ગુલાબી-લીલા રંગનાં લંબગોળ તથા છાલ ચાઠાવાળી ઉખડેલી જોવા મળે છે. આ વૃક્ષમાંથી નીકળતો ગુંદર કડાયા ગુંદર તરીકે ઓળખાય છે અને તે રંગકામ તેમજ દવાઓમાં ખૂબ જ ઉપયોગી છે.

આ વૃક્ષના ફૂલો રંગે લીલાશ પડતા પીળા, ૪ થી ૬ રોમકુંપ ધરાવતા, લગભગ અઢી સેન્ટીમીટર ના ધેરાવાવાળા અને અવ્યવસ્થિત ઝૂમખાં માં ઉગે છે. જાન્યુઆરી થી માર્ચ મહિના દરમ્યાન ફૂલો આવે છે. 


અને એપ્રિલ / મે મહિના દરમ્યાન ફળો લાગે છે. 

આ વૃક્ષ ને ઊગવા માટે સુકો અને ઉષ્ણ કટીબંધીય વિસ્તાર માફક આવે છે.  
એક સમયે ભાવનગર પાસેનાં માળનાથ મહાદેવ પાસે એક સાથે ૭ થી ૮ કડાયા નાં વૃક્ષ ખુબ સુંદર અને મનમોહક વાતાવરણ સર્જાતા હતા.