Monday, June 20, 2011

જીંજવો - (sheda grass or bluestem [Dickanthium Annulatum])

એક જાતનું ઘાસ. તેનાં થૂંબડાં થાય છે. તેનાં પાન ધરો જેવાં પાતળાં ને લાંબાં થાય છે. થૂંબડામાં પાતળી દોરા જેવી સળી નીકળી ઉપર નાની અને પાતળી ત્રણ કે ચાર પાંખડીવાળી ચમરી નીકળે છે.

જીંજવો ઘાસ ને રેતાળ થી લઈને કાળી ચીકાશવાળી સુધીની દરેક પ્રકારની જમીન માફક આવે છે. ઊચાઇ માં તે સામાન્ય પણે ૮૦ સે.મી. થી ૧ મીટર સુધી વધે છે.  આમ તો તેને ફળદ્રુપ જમીનની જરૂર પડતી નથી પરંતુ તે ફળદ્રુપ જમીન પર વધારે પ્રમાણ માં ઊગતું જોવા મળે છે. એને ઊગવા માટે ખારાશવાળી  જમીન પણ માફક આવે છે તદ ઉપરાંત એને ટકી રેહવા માટે પિયત ની પણ જરૂર પડતી નથી. પરંતુ જ્યાં વધુ પ્રમાણ માં પાણી ભરાઈ રેહતું હોય તેવી જગ્યા એને માફક આવતી નથી. આ ઘાસ ની વિશેષતા એ છે કે દરિયાની સપાટી જેટલી ઊચાઇ થી લઇ ને છેક ૬૦૦ મીટર ની ઊચાઇ પર જોવા મળે છે. એના મૂળ જમીનમાં બહુ ઊંડે ઊતરતા નથી તેમ છતાં ભારે ચરિયાણવાળી જગ્યાઓ પર ટકી રહે છે એટલું જ નહિ પરંતુ એક વખત એક જગ્યાએ સ્થાપિત થઇ ગયા પછી ઘાસની બીજી પ્રજાતિ નું સ્થાન પણ ધીરે ધીરે પચાવી પાડે એટલો એનો ફેલાવો થાય છે.

Monday, March 7, 2011

દેશી બદામ (Indian Almond or Tropical Almond [Terminalia catappa])

આપણા દેશમા આ વૃક્ષ દેશી બદામ, બગાળી બદામ વગેરે ઓળખાય છે.દેશી બદામ શહેરી વિસ્તારમા પણ શોભાના વૃક્ષ તરીકે જોવા મળે છે. સુન્દર આકાર અને ગાઢ છાયડાને કારણે શહેરી વિસ્તારોમા આ સામાન્ય વૃક્ષ છે. તેના ફળ ખાવામાં મીઠા-તુરા લાગે છે.

સાગ ( Teak - [Tectona grandis])

 Genus Tectona માં ત્રણ પેટા જાતીઓ માનું એક આ વૃક્ષ લગભગ ૪૦ મીટર (લગભગ ૧૩૧ ફૂટ ) ઊંચું થાય છે. આ પાનખર પ્રકાર નાં આ વૃક્ષ પર જુન થી ઓગસ્ટ દરમ્યાન સફેદ ખુશ્બોદાર ફૂલો ખીલે છે. ભારત માં Tectona નાં Genus નું ફક્ત આ એક વૃક્ષ થાય છે જ્યારે Tectona hamiltonianaa એ મ્યાનમાર અને T. philippinensis એ Philippines નાં વિસ્તાર માં ઊગે છે.

ભારતમાં સાગનાં લાકડા નો વધારે ઉપયોગ બારી-બારણાંની Frames  બનાવવામાં ઉપરાંત furniture અને જુના પ્રકારના ઘરનાં મોભ અને ટેકા બનાવવામાં થાય છે. સાગ નું લાકડાને ઊધઈ લાગતી નથી આથી એના લાકડાના ભાવ વધારે હોય છે.
 

Thursday, June 3, 2010

ખેર ( [Acacia pennata])

ખેર એ  એક કાંટાળું, આછા પીળા ફૂલો વાળુ, આખા ભારત માં આસાનીથી જોવા મળતું ક્ષ્રુપ છે.

ગોરડ ( [Acacia senegal])

Tuesday, June 1, 2010

કરંજ (Indian Beech Tree [Millettia pinnata earlier Pongamia pinnata ])

મધ્યમ કદનું, નદી નાળાં કે ભેજવાળી જગ્યાએ જોવા મળતું, ચળકાટવાળાં લીલાં પાન ધરાવતું, ઝડપી ઉગનારું વૃક્ષ છે. તેનુ લાકડું બોબીન અને રમત ગમતનાં સાધનો બનાવવામાં તથા તેનાં પાન પાલા તરીકે વપરાય છે. તેના મુળમાંથી આંખ તથા ચામડીના રોગની દવા બનાવવામાં આવે છે. તેના બીજમાંથી અખાદ્ય તેલ મળે છે. જે ચર્મ-ઉદ્યોગ, સાબુ, મીણબત્તી તેમજ દવા બનાવવામાં વપરાય છે. તેના બીજનો ખોળ ખાતર તરીકે, ઢ઼ોર-દાણ તરીકે તથા જંતુનાશક તરીકે વપરાય છે.